Pijn

Er zijn drie belangrijke soorten pijnstillers: niet-steroïde ontstekingsremmers (NSAIDS), paracetamol en opioïden. Elke pijnverlichter werkt op een andere manier. De meeste mensen hoeven slechts een paar dagen of weken pijnstillers te gebruiken. Echter hebben sommige mensen ze voor een langere tijd nodig. Sommige pijnstillers zijn zonder recept te koop bij een apotheek, waaronder een aantal NSAID’s, paracetamol en enkele zwakkere opioïden (codeïne of dihydrocodeïne). Als u pijnstillers koopt die zwakke opioïden bevatten en u moet deze langer dan drie dagen innemen, dan moet u dit met uw apotheker of arts bespreken.

Wat zijn pijnstillers?

Pijnstillers zijn medicijnen die worden gebruikt om pijn te behandelen. Er zijn een groot aantal pijnstillers beschikbaar en ze zijn allemaal verkrijgbaar in verschillende merknamen.

Ze kunnen worden genomen:

• Via de mond als vloeistof, tablet of capsule
• Via een injectie
• Anaal in de vorm van een zetpil

Sommige pijnstillers zijn ook verkrijgbaar als crème, zalf of als patches.

Hoewel er een groot aantal pijnstillers beschikbaar is, zijn er slechts drie hoofdtypen pijnstillers (die elk op een andere manier werken). De drie hoofdtypen zijn:

• Niet-steroïde ontstekingsremmers (NSAIDS). Voorbeelden van NSAID’s zijn ibuprofen, diclofenac en naproxen. Aspirine is ook een NSAID. Het wordt echter vooral voorgeschreven (in lage doses) om te helpen voorkomen dat het bloed stolt – bijvoorbeeld voor mensen die in het verleden een hartaanval hebben gehad.
• Paracetamol
• Zwakke opioïden en sterke opioïden (ook wel opiaten genoemd). Voorbeelden van zwakke opioïden zijn codeïne en dihydrocodeïne. Hoewel ze vaak omschreven worden als ‘zwakke opioïden’, zijn het zeer effectieve pijnstillers die vaak worden gebruikt om ernstige pijn te behandelen. Echter kunnen ze ook leiden tot verslaving en negatieve effecten, dus men mag ze zeker niet onderschatten. Voorbeelden van sterke opioïden zijn onder andere morfine, oxycodone, pethidine en tramadol. Veel mensen die sterke opioïden nodig hebben liggen in het ziekenhuis.

Verschillende soorten pijnstillers worden soms gecombineerd in één tablet – bijvoorbeeld paracetamol plus codeïne (co-codamol).

Naast het bovenstaande kunnen sommige antidepressiva en anti-epileptica zoals Lyrica worden gebruikt om neuropathische pijn te behandelen. De rest van deze dit artikel gaat echter niet in op dit soort geneesmiddelen. Voor meer informatie hierover kan u op deze pagina terecht.

Hoe werken pijnstillers?

NSAID’s werken door het blokkeren (afremmen) van het effect van chemicaliën (enzymen), de zogenaamde cyclo-oxygenase (COX) enzymen. COX-enzymen helpen bij het maken van andere chemicaliën die prostaglandinen worden genoemd. Sommige prostaglandinen zijn betrokken bij de productie van pijn en ontstekingen op plaatsen met letsel of schade. Een vermindering van de prostaglandineproductie vermindert zowel de pijn als de ontsteking. Niet alle NSAID’s zijn precies hetzelfde en sommige werken op een iets andere manier.

Paracetamol is een pijnverlichter waarvan niemand precies weet hoe deze werkt. Men denkt ook dat het werkt door het blokkeren van COX-enzymen in de hersenen en het ruggenmerg (centraal zenuwstelsel). Paracetamol wordt gebruikt om pijn te behandelen en om een hoge temperatuur te verlagen. Het helpt echter niet bij ontstekingen.

Opioïden werken door zich te binden aan bepaalde receptoren (opioïdereceptoren) in uw centrale zenuwstelsel, uw darmen en andere delen van uw lichaam. Dit leidt tot een afname in de manier waarop u pijn voelt en uw reactie op pijn. Bovendien verhoogt het ook uw tolerantie voor pijn.

Welke pijnstiller wordt meestal voorgeschreven?

Het type pijnstiller dat uw arts zal voorschrijven hangt af van:

• Het type pijn dat u heeft
• Eventuele andere gezondheidsproblemen die u kunt hebben
• Hoe hevig uw pijn is
• De mogelijke bijwerkingen van de pijnstiller

Paracetamol wordt normaal gesproken voorgeschreven als uw pijn niet te ernstig is en als u geen ontsteking heeft.

NSAID’s worden over het algemeen voorgeschreven voor mensen die pijn en ontstekingen hebben – bijvoorbeeld als u pijn in uw gewrichten (artritis) of spieren (rugpijn) heeft. Dit komt omdat er waarschijnlijk enige ontsteking aanwezig is en NSAID’s werken goed om zowel pijn als ontsteking te behandelen. NSAID’s hebben een aantal mogelijke bijwerkingen en zijn niet voor iedereen geschikt. Ze zijn bijvoorbeeld niet geschikt voor mensen die maagzweren hebben of hebben gehad. In dit geval kan een arts een veiliger geneesmiddel (paracetamol) voorschrijven, ook al werkt het niet altijd even goed. NSAID’s kunnen worden gebruikt bij warmte- en ijsbehandeling bij gewrichts-, spier- of ligament blessures.

Zwakke opioïden worden meestal voorgeschreven bij hevigere pijn, of als u paracetamol en/of ibuprofen heeft geprobeerd en deze hebben niet gewerkt.

Sterkere opioïden worden normaal gesproken gebruikt voor de behandeling van ernstige pijn – bijvoorbeeld kanker gerelateerde pijn, pijn na een operatie, of als u een ernstige verwonding heeft gehad.

Ontstekingsremmende geneesmiddelen die als crème worden gebruikt (plaatselijke pijnstillers) worden voornamelijk gebruikt om pijn in uw weke delen en spieren te behandelen.

Hoe moet ik pijnstillers nemen?

Mensen die voortdurend pijn hebben, wordt meestal aangeraden om regelmatig pijnstillers in te nemen. Als u bijvoorbeeld paracetamol voorgeschreven krijgt, neemt u het normaal gesproken vier keer per dag, elke dag tot de pijn wegebt. Anders hoeft u alleen pijnstillers in te nemen wanneer u ze nodig heeft.

Als u een NSAID zoals ibuprofen of diclofenac gebruikt, moet u deze met of na het eten innemen. Dit komt omdat ze het slijmvlies van uw maag kunnen irriteren en soms bloedingen in uw maag kunnen veroorzaken.

Wat is de gebruikelijke duur van een behandeling?

Zoals alle geneesmiddelen moeten pijnstillers zo kort mogelijk worden ingenomen. U begint best met de laagste dosis. Dit is om eventuele bijwerkingen te helpen voorkomen. De meeste mensen hoeven slechts enkele dagen (bijvoorbeeld bij kiespijn) of weken (na het verrekken van een spier) pijnstillers te gebruiken. Sommige mensen hebben echter pijnlijke aandoeningen en moeten langdurig pijnstillers gebruiken. Voorbeelden hiervan zijn mensen met reumatoïde artritis, artrose of chronische rugpijn.

Wat zijn de mogelijke bijwerkingen?

Het is niet mogelijk om alle mogelijke bijwerkingen van elke pijnstiller in dit artikel te vermelden. Wel zijn er, zoals bij alle geneesmiddelen, een aantal bijwerkingen die bij elk van de verschillende pijnstillers zijn gemeld.

NSAID’s

De meeste mensen die anti-inflammatoire middelen gebruiken, hebben geen of slechts minder ernstige bijwerkingen. Als het op de juiste wijze wordt genomen, weegt het voordeel meestal veel zwaarder dan de potentiële schade. Met name nemen veel mensen een korte kuur van een ontstekingsremmer voor allerlei pijnlijke aandoeningen. Er kunnen echter ook bijwerkingen en soms zeer ernstige mogelijke bijwerkingen optreden. Het gaat hierbij onder meer om bloedingen in de maag en darmen en hart- en vaatproblemen.

Paracetamol

Dit is een veilig geneesmiddel en bijwerkingen zijn zeldzaam als u niet meer dan de aanbevolen maximale dosis inneemt. Paracetamol kan echter zeer gevaarlijk zijn als u er te veek van inneemt. Overdosering van paracetamol kan per ongeluk gebeuren, maar sommige mensen nemen opzettelijk een overdosis paracetamol in. Het grootste probleem bij het nemen van een overdosis paracetamol is dat het uw lever blijvend kan beschadigen en dat u hieraan kunt overlijden.

Opioïden

De meest voorkomende bijwerkingen zijn:

• Ziek zijn (misselijkheid en braken) – vooral aan het begin van de behandeling
• Constipatie
• Een droge mond

Opioïden kunnen ook slaperigheid en verwarring veroorzaken. Sommige mensen kunnen een tolerantie ontwikkelen aan opioïdenpijnstillers (ze hebben steeds meer nodig om hetzelfde effect te krijgen). Daardoor kunnen ze afhankelijk worden. Dit geldt ook voor opioïden die in de apotheek te koop zijn. Als u denkt dat u afhankelijk bent van opioïden en u moet steeds hogere doses innemen, bespreek dit dan met uw apotheker of arts.

Sommige pijnstillers kunnen in wisselwerking staan met andere medicijnen. Dit kan reacties veroorzaken of de effectiviteit van een van de behandelingen verminderen. Dus, wanneer u een pijnstiller wordt voorgeschreven, moet u een arts vertellen of u andere geneesmiddelen gebruikt.

Waar kan ik pijnstillers kopen?

U kunt verschillende pijnstillers zonder recept kopen bij een reguliere apotheek, waaronder paracetamol en sommige NSAID’s (bijvoorbeeld ibuprofen, aspirine en servroxen). Zwakkere opioïden, zoals codeïne, zijn te koop in onze online apotheek. Het is slechts mogelijk om een paar dagen voorraad van de zwakkere opioïde combinatietabletten aan te schaffen. Als u deze langer dan drie dagen moet innemen, dan moet u dit bespreken met uw arts of apotheker.

Dit geldt ook voor zwakkere opioïden die niet in combinatie met paracetamol – de meeste NSAID’s (bijvoorbeeld indometacine of diclofenac) – worden voorgeschreven, evenals sterkere opioïden (bijvoorbeeld morfine, diamorfine en tramadol) en opioïde pleisters.

Wie kan er geen pijnstillers gebruiken?

Het komt zelden voor dat iemand niet in staat is om een soort pijnstiller te nemen. De belangrijkste reden waarom u misschien niet in staat bent om een pijnstiller in te nemen is als u in het verleden een ernstige bijwerking of een allergische reactie op een bepaald type pijnstiller heeft gehad. Zelfs als dit gebeurt, zal uw arts meestal een ander type pijnstiller kunnen voorschrijven, die u kunt gebruiken.

Aspirine kan niet worden ingenomen door kinderen jonger dan 16 jaar, omdat er een risico bestaat dat het kind het syndroom van Reye krijgt (zeer zeldzaam).